Дом Ибни Пајко
Објекти/Станбено – деловниот објект „Ибни Пајко“, проектиран од архитект Глигорие Томиќ од 1937-1038 година. Објектот ги истакнува сите начела на модерната архитектура, актуелна во четириесеттите години, во однос на функционала организација и примена на економични конструкции.
Поставен на агол од периметрален блок, во прочистен модерен израз, со конкавно закривување на челното фасадно платно, формира плоштад, додека ослободувањето на приземјето со колонадата столбови, е со цел непрекинато пешачко движење. Објектот има подрум, приземје и четири ката, со тоа што последниот кат е плитко исфрлен од фасадниот волумен, поддржан на кратки конзолни испусти. Интервенција, со која се расчленува масивноста на челната фасада. Длабокиот трем, дополнително го дематерилизира волуменот што се развива над него. На едната бочна фасада се појавуваат скулптурални балкони кои ја разбиваат симетријата на објектот.
Главниот влез за станбените единици е на челната фасада, под тремот, како и пристапите кон комерцијално – деловните единици во приземјето. Скалишното јадро е природно осветлено долж целата висина на фасадата ориентирана кон внатрешниот двор.
Архитект Глигорие Томиќ
Година на проектирање 1937-1938
Инвеститор / Сопственик Вакуфска дирекција во Скопје
Град / Општина Скопје
/ Центар
Адреса Пајко Маало, Црвена скопска општина
Катност По+М+Пр+3+Пк
Типологија според оригиналната намена
Типологија според денешната намена
- Хронологија на изградба (проект, градежни фази)Објектот е проектиран во периодот од 1937 до 1938 година.КатностПо+М+Пр+3+ПкПрограмски опис (опис на план по катови)Во подрумот се сместени подрумски простории, а приземјето е со комерцијална содржина. На мезанинот биле сместени деловни простории, прв и втор кат со станбена содржина, на третиот кат деловни простории. Во поткровјето се сместени вешарница, пегларница, тераса, архива и простотија за кираџии.СтруктураАрмирано бетонски скелетен конструктивен систем.ПокривПовеќеводен кос покрив, дрвена потконструкција и покривање со ќерамиди.ФасадаОбјектот е обработен во малтер со црвеникава боја. Се појавува плитка декоративна пластика и скулптурални бетонски балкони на една од бочните страни. Под венецот на нејзиниот преден дел пишувало „Дом Ибни Пајко“. Секоја буква била сместена во посебна преграда.СтоларијаНадворешната столарија е изработена од дрво. Кај скалишно јадро се појавува структурална фасада од метални профили и стакло.Ентериер / Заеднички содржиниСкалишното јадро е со завршна обработка терацо, дрвен гелендер на метална конструкција. Има прегради кон скалишно јадро – метална со стаклени отвори.Ентериер / Приватни содржиниДрвена столарија, дрвен мебел.КонтекстОбјектот на „Дом Ибни Пајко“ се наоѓа во централното градско подрачје, на левиот брег на реката Вардар, директно пристаплив од камениот мост. Поставен е на аголот на периметрален блок ориентиран кон камени мост. Преку конкавното обликување на волуменот, прави однос со плоштадот пред него, идеја на која се надоврзува и аголниот објект од соседниот блок.
- ПокривПовеќеводен кос покрив, дрвена потконструкција и покривање со ќерамиди.ФасадаФасадата е малтерисана во две бои. Плитка, декоративна пластика, Нагласување на венецот и последниот кат со вертикални пиластри во црвеникава боја. На една од бочните страни има скулптурални бетонски балкони.СтоларијаДел од прозорците се останати автентични дрвени, останатите ПВЦ. Во приземје има сталени излози со алуминиумски и дрвени профили, а надворешна влезна врата е стаклена со ПВЦ профили. Кај скалишно јадро е задржана структурална фасада од метални профили и стакло.Ентериер / Заеднички содржиниСкалишното јадро е со завршна обработка терацо, дрвен гелендер на метална конструкција. Има прегради кон скалишно јадро – метална со стаклени отвори.Ентериер / Приватни содржиниВо дел од становите е сочувани автентична дрвена столарија и дрвен мебел.Состојба на надворешностадобраСостојба на внатрешностадобраАвтентичност на надворешностазадоволителнаАвтентичност на внатрешностазадоволителнаПромениПромена на надворешна столарија – прозорци и излози во приземје. Испуштање на затворена тераса од локал во приземје. Поставен екран на покрив.
- историскa архитектонска и естетска општествена / социјална емотивна Објектот го преживеа земјотресот од 1963 год. и е врежан во меморијата на градот. Објектот е во употреба во оригиналната типологија.
- Земајќи ги предвид сите вредности на објектот, неговата автентичност и состојбата во која се наоѓа, се упатува препорака до надлежните органи за заштита на културното наследство и останатите носители на одлуки, да се изработи елаборат со кој ќе се отпочне процесот за прогласување на овој значаен објект како културно наследство на модерната во РС Македонија од прва категорија.
- Токарев, М. (2006). 100 години модерна архитектура. Книга трета: Придонесот на Македонија и Југославија 1918–1990. Грчев, К. (2003). Архитектонските стилови во македонската архитектура од крајот на 19 век и периодот меѓу двете светски војни. Скопје: Институт за фолклор „Марко Цепенков“. Државен Архив на Република Северна Македонија, Одделение Скопје. арх.бр. 6.1.295.4/51-236.