Станбена зграда на Стерја Маруш
Објекти/Станбениот објект Маруши e проектиран во 1936 година како индивидуална семејна куќа на Стерја Маруш и се претпоставува дека е дело на познатиот архитект Јан Дубови. Куќата претставува вреден пример на модерната архитектура со елементи на конструктивизмот преставено преку смелата еркерна композиција на балконот на катот и е исклучителен пример на модерната во Битола.
Главниот влез во објектот е од улицата Елпида Караманди еден директно од улицата и друг кои води низ главната порта во скалишното јадро. Објектот се развива во сутерен, приземје, и кат. Во фасадното обликување изведена е прочистена геометриска декорација, прозорските отвори се развиваат во хоризонтална контиунирана лента со умерени пропроции. Кубичната фасада ја разбива скалишното јадро и заоблениот еркерен балкон на првиот кат.
Архитект Јан Дубови
Година на проектирање 1936
Инвеститор / Сопственик Маруш - стар сопственик
Град / Општина Битола
Адреса ул. „Елпида Караманди“ бр. 8
Катност По+П+1+Пк
Типологија според оригиналната намена
Типологија според денешната намена
- Хронологија на изградба (проект, градежни фази)Во 1936 год. е проектиран објектот. По 2014 год. е реновиран и дограден.КатностПо+П+1+ПкПрограмски опис (опис на план по катови)Во приземјето и катот има станбени содржини. Во куќата се влегува преку вовлечен централен скалишен простор до просториите за домување. Директно од улицата постои и втор влез за кој не може да се потврди дали е дел од оригиналната диспозиција.СтруктураОбјектот е изграден во масивен конструктивен систем. Според архивскиот технички цртеж зградата темели и подрумски ѕидови се изработени од набиен бетон, како и скалишното јадро со рамната тераса. Ѕидовите на приземјето и на првиот кат се од тула во варов малтер додека меѓукатните конструкции се од дрвена граѓа над бетонски трегери.ПокривРамни кровови во целиот дел на објектот.ФасадаФасадата била малтерисана со цементо-варов малтер. Влезните скали биле изведени од вештачки мермер.СтоларијаНадворешните столарија е дрвена со дрвени заштитни ролетни на високото приземје.ПартерМетална врата со хоризонтални мотиви која дава пристап до внатрешниот двор.КонтекстСе наоѓа во урбан фрагмент во близина на главната променада - Широк Сокак, но сепак на уличка задскриена во органската структура на маалото.
- ПокривПовеќеводен сокриен покрив покриен со ќерамиди.ФасадаФасадата по реновацијата е измалтерисана со демит фасада во два тона со сив тоналитет.СтоларијаЦелосната надворешна столарија е заменета со ПВЦ оков.ПартерОригиналната метална ограда е заменета со ограда од ковано железо.Состојба на надворешностадобраСостојба на внатрешностадобраАвтентичност на надворешносталошаПромениОбјектот Маруши по 2014 година е целосно реновиран и трансформиран. На западата страна отворената тераса е целосно заградена и е доаден нов волумен. На северната фасада има еркерната кружна фасада која ортогонално е преградена со ПВЦ прозори. Вакви подоцнежни интервенции има во вид на пластифицирани стреи, надворешни единици на клима уреди, замена на дрвената со ПВЦ столарија и апликација на нова боја по целата фасада. Исто така, декорацијата на кровниот венец е изгубена после реновацијата.
- архитектонска и естетска авторство Во архивот на град Битола е пронајден само еден пресек од истоимениот објект со потпис кој е идентификуван со чешкиот архитект Јан Дубови. Но во другите објекти во Битола се наоѓа и неговиот печат, што не е случај тука. Кокан Грчев во публикацијата „Архитектонските стилови“ говори за преписка на сопствеиците со дизајн на објектот од Букурешт. Можна е релација каде објектот е проектиран во Романија, а локално изведен од Јан Дубови, да се потврди понатаму.
- Надлежните институции за заштита на културното наследство и останатите носители на одлуки да ги земат предвид вредностите кои објектот ги поседува, истиот да биде препознаен како градителско културно наследство од периодот помеѓу двете светски војни и да биде впишан во инвентарот за вредни објекти. Препорака до имателите на доброто: Да се почитува вредноста на објектот при поставување на елементи директно на фасадите и доколку се прават промени истите да бидат во насока на зачувување на неговата автентичност.
- Кокан Грчев